2. 1-9

　　La esenco de la budha darmo kaj la budhisma kanona literaturo

　　2-1. D: Kio estas la esencoj de la Budha Darmo?

　　R: Mi jam menciis antaŭe, ke Ŝakjamunio forlasis la mondan vivon kun celo trovi metodon liberiĝi el la suferoj de naskiĝo, maljuniĝo, malsaniĝo kaj morto. En tiu tempo multaj religiaj skoloj en Hindio ankaŭ klopodis por la celo de fina liberiĝo. Ni povas koncizigi la esencojn de Budhismaj doktrinoj en la Kvar Noblajn Verojn (Cattaari-ariya-saccani), kiuj estas la sufero de ĉiuj vivestaĵoj (Dukkha-sacca), la kaŭzo de la sufero (Samudaya-sacca), la malestiĝo de la sufero (Nirodha-sacca) kaj la vojo kondukanta al la malestiĝo de la sufero (Magga-sacca). Fakte neniu budhismaj verkoj superas la Kvar Noblajn Verojn. Do la fundamenta principo sur kiu baziĝis la Kvar Noblaj Veroj estas la teorio de Dependa Origino (Paticcasamuppada). Ĉiuj budhismaj doktrinoj fluas el la fonto, kiu estas la teorio de Dependa Origino.

　　2-2. D: Kio estas la signifo de Dependa Origino?

　　R: Dependa Origino signifas, ke ĉiuj darmoj estiĝas pro kaŭzoj kaj kondiĉoj (hetu or paccaya). Se ni diras koncize, ĉiuj aferoj aŭ fenomenoj estiĝas el la tute dependaj rilato kaj kondiĉoj. Nenio ekzistas sen interdependaj rilato kaj kondiĉo (Hetu kaj Paccaya), kiuj estas kaŭzo kaj kondiĉo kiam oni ĝenerale parolas. La Budho difinis la teorion de "Dependa Origino" kiel la sekvan: Kiam tio ĉi ekzistas, tio ekzistas. Ĉar tio ĉi estiĝas, tio estiĝas. Kiam tio ĉi ne ekzistas, tio ne ekzistas. Kiam tio ĉi malestiĝas, tio ankaŭ malestiĝas. Tiuj kvar frazoj esprimis la kunestantajn rilatojn ambaŭ samtempan kaj malsamtempan (sinsekvan).

　　2-3. D: Kio estas la samtempa interdependa rilato?

　　R: Lasu min doni simplan ekzemplon, kiu estas la rilato inter instruisto kaj studento: Se estas instruistoj, certe estas studentoj, kaj se estas studentoj, certe estas instruistoj. Sen instruistoj, ne estas studentoj, kaj sen studentoj, ne estas instruistoj. Tio estas la samtempa interdependa rilato.

　　2-4. D: Kio estas la malsamtempa interdependa rilato?

　　R: Kiel ekzemple, la rilato inter semo kaj ĝermo: pro la antaŭa ekzistado de semoj, ĝermoj povas estiĝi kiel konsekvenco; same, la estiĝo de la ĝermoj dependas de la antaŭa stato konata kiel semoj. Tio estas la malsamtempa interdependa rilato. De alia flanko, la malestiĝo de la sema stato koincidas kun la estiĝo de la ĝermoj. Ĉi tie la fenomeno de ĝerma estiĝo kaj sema malestiĝo ankaŭ formas samtempan interdependan rilaton. En konkludo, ĉiuj fenomenoj devas ekzisti en koncernaj interdependaj rilatoj, ĉu samtempaj aŭ malsamtempaj. Oni povas diri, ke nenio povas ekzisti en absoluteco aŭ tute per si mem.

　　2-5. D: Ĉu malsamtempa interdependa rilato estas la rilato de kaŭzo kaj rezulto?

　　R: Laŭ budhisma doktrino, ĉiuj interdependaj rilatoj estas tiuj de kaŭzo kaj rezulto. Laŭ malsamtempa interdependa rilato, la semo estas la kaŭzo kaj la ĝermo estas la rezulto. Tio estas malsamtempa rilato de kaŭzo kaj rezulto. Laŭ samtempa interdependa rilato, se la instruisto estas subjekto, li estas la kaŭzo kaj la studento estas la rezulto; se la studento estas la subjekto, li estas la kaŭzo kaj la instruisto estas la rezulto. Tio estas samtempa rilato de kaŭzo kaj rezulto. Kompreneble, tio estas simplaj ekzemploj. Fakte la rilato de kaŭzo kaj rezulto estas tre komplika. Laŭ unu vidpunkto, certa kaŭzo produktas certan rezulton dum laŭ alia vidpunkto, la sama kaŭzo eble kondukas al malsama rezulto. Kiel ekzemple, A eble estas la instruisto de B, temante pri la rilato de instruisto kaj studento; samtempe, li eble estas la patro de C, temante pri la rilato de patro kaj filo; Poste li eble estas la edzo de Ĉ, temante pri la rilato de edzo kaj edzino. Do se ni prenas A kiel la kaŭzon, B, C, Ĉ kaj ĉiuj aliaj estas rezultoj. De tio ni povas vidi unu kaŭzon kun multe da rezultoj. Se ĉiuj aliaj estas kaŭzoj, do A estas la rezulto. De tio ni vidas multajn kaŭzojn kun unu rezulto. En realeco ekzistas nek absoluta kaŭzo, nek absoluta rezulto. La universo similas al senlima reto trikita per nekalkuleblaj sinsekvaj rilatoj de kaŭzoj kaj rezultoj laŭ tempo kaj per interdependaj rilatoj laŭ spaco.

　　2-6. D: Oni diris, ke sur la Pagodo de la budha denta relikvo en la okcidentaj montoj de Pekino, Budhismaj tekstoj koncernaj al la doktrino de kaŭzo kaj rezulto gravuriĝis sur la brikoj kaj telerkresto por dolĉa roso. Ĉu tio estas vera?

　　R: Jes, tiu ŝtupo konstruiĝis en Liao Dinastio. Sur ĝiaj muroj gravuriĝis kvarverso de Dependa Origino:

　　"Ĉu darmoj estiĝas de kaŭzoj kaj kondiĉoj (Hetu-paccaya), ili malestiĝas kun la malestiĝo de siaj kondiĉoj. Ofte tiel instruas mia instruisto, la granda Ŝramano." Sur la telerkresto por dolĉa roso (kalasa) gravuriĝis la sanskrita versio de tiu ĉi kvarverso. Fakte tiu kvarverso estas ĝenerale gravurita ne nur sur tiu ĉi pagodo, sed ankaŭ sur ĉiuj antikvaj budhismaj pagodoj kiel tributo al relikvo. Do tiu ĉi kvarverso nomiĝas relikva kvarverso, ĉar la Budho diris: "Tiuj, kiuj vidas Dependan Originon, vidas la Darmon; tiuj, kiuj vidas la darmon, vidas la Budhon." Tio montras la gravecon de la doktrino de Dependa Origino (paticcasamuppada) en Budhismo. En la lastaj jaroj kiam oni riparis antikvan ŝtupon en Birmo, ili ankaŭ trovis la palian version de tiu ĉi kvarverso gravuritan sur la brikoj.

　　2-7. R: Kiu estis la verkinto de la kvarverso de Dependa Origino?

　　D: Ĝi estis recitita de la budha disĉiplo Asaĝio (Assaji, signifanta "venko de ĉevalo", estis unu el la kvin unuaj bikŝuoj de la Budho). Iutage, kiam bikŝuo Asaĝio almozpetis manĝaĵon portante sian bovlon, li renkontiĝis kun Ŝariputo, la granda bramana klerulo. Ŝariputo allogiĝis de lia eksterordinare majesta mieno kaj demandis al li, kiu estas lia instruisto kaj kian doktrinon li lernas. Do bikŝuo Asaĝio recitis tiun ĉi kvarverson. Ŝariputo ege ĝojis aŭdinte tion kaj tuj informis Mogalanon sur la revena vojo. Do ambaŭ ili fariĝis sekvantoj de la Budho. Estas kelkaj ĉinlingvaj tradukoj de tiu ĉi kvarverso. "Mia instruisto, la granda ŝramano" signifas Ŝakjamunion. Ĝenerale ŝramano simple signifas asketon, kiu forlasis sian familian vivon. En tiu tempo, ĉiuj asketoj el ĉiuj religiaj skoloj krom Bramanismo estis nomataj ŝramanoj.

　　2-8. D: Ĉu la Teorio de Dependa Origino (Paticcasamuppada) estas speciala difino de Budhismo escepte de aliaj religioj en tiu tempo?

　　R: Jes, Budhismaj verkoj faris dekunu eksplikojn pri Dependa Origino.

　　(1) sen kreinto,

　　(2) pro kaŭzo,

　　(3) libera de vivestaĵoj,

　　(4) dependa al aliaj kondiĉoj,

　　(5) sen aganto

　　(6) kun efemera naturo,

　　(7) malestiĝanta en ĉiu momento (khana),

　　(8) kun kaŭzoj kaj rezultoj senĉese daŭraj sen interrompiĝo,

　　(9) kun diversaj kaŭzoj kaj rezultoj ŝanĝiĝantaj en diversajn specojn,

　　(10) kun kaŭzo kaj rezulto reciproke kondukantaj harmonie

　　(11) kaj kun kaŭzo kaj rezulto funkciantaj laŭvice en ordo.

　　Ĉiuj el tio estas malsamaj de la doktrinoj el aliaj religioj.

　　2-9. D: Ĉu vi bonvolas koncize ekspliki la dekunu signifojn?

　　R: Ni povas resumi la dekunu signifojn en kvar ĉefajn punktojn:

　　(1) Ne ekzistas dio, la kreinto,

　　(2) Ne ekzistas egoo,

　　(3) Ĉio estas efemera,

　　(4) kaŭzoj kaj rezultoj daŭras senĉese.