2. 22: Malsamoj inter versioj

Nuna versio ekde 17:45, 8 Maj. 2014

　　22. D: Bonvolu koncize ekspliki al mi, kio estas la “Dek du ligoj de Dependa origino?”

　　R: La budhisma teorio de Dependa origino centriĝis ĉe la problemo de homa vivo. Laŭ budhismo, ekzistas dek aŭ dek du ligoj de Dependa Origino. La dek du ligoj estas senscieco (Avijja), mensformiĝo (Sankhara), konscio (Vinnana), nomformo, kiu estas kuniĝo de korpo kaj menso (nama-rupa), ses sensorganoj, kontakto inter sensorganoj kaj ses sensobjektoj (Phassa), sensoj (Vedana), deziro (Tanha), kroĉiĝo (Upadana), ekzistiĝo (Bhava), naskiĝo (Jati), kaj maljuniĝo kaj morto (jara-marana). Lasu min ekspliki ilin koncize.

　　(1) Maljuniĝo kaj Morto estas la komenca punkto, de kiu ni observas la individuan vivon. Maljuniĝo, morto, afliktiĝo kaj malĝojo estas neeviteblaj en la homa vivo. Kio estas la origino de maljuniĝo, morto, afliktiĝo kaj malĝojo? Tio estas (2) naskiĝo (Jati). Se homo ne naskiĝus, okazus nek maljuniĝo kaj morto, nek doloro kaj afliktiĝo. Kvankam la kondiĉoj por naskiĝo estas multaj, la plej grava estas (3) procezo de estiĝo (Bhava), kiu signifas ekzistecon. Se mi diras koncize, estiĝo estas speco de latenta forto kreita de la bona kaj malbona karmoj de homa korpo, parolo kaj menso, kiuj decidis homan estontecon. La forto de karmo ne eviteble rezultigas naskiĝon kaj morton. Kio estas la kondiĉo por la estiĝo? Tio estas (4) preno aŭ kroĉiĝo (Upadana). Preno signifas avidon kaj kroĉiĝon al videblaj objektoj, sonoj, odoroj, gustoj kaj tuŝeblaj objektoj kaj al posedo de amindaj aferoj. Tio estas preno. Pro tiuj egocentraj preno kaj kroĉiĝo estiĝas aktivadoj de korpo, parolo kaj menso. Preno estiĝis de (5) deziro (Tanha). Ni povas simple ekspliki ĝin kiel deziron al ekzisteco aŭ daŭrigado de vivo. Ĝi estas la funkciiga forto de aktivadoj de vivo. La deziro por vivo kondukas al preno aŭ kroĉiĝo, kiu kaŭzas korpan, parolan kaj mensan aktivadojn, kiuj formas la forton de karmo, rezultigas naskiĝon kaj morton. Do deziro, preno kaj estiĝo kune nomiĝas la kaŭzo de naskiĝo kaj morto. La supra enhavo eksplikas la kaŭzan kaj efektan rilaton inter iluzio, karmo kaj sufero. Por plue esplori la originon de la deziro pri vivo, estas necese ekspliki la rilaton inter (6) senso (Vedana), (7) kontakto (Phassa) kaj (8) ses sensorganoj (Salayatana). Senso signifas la sentojn rilatajn kun efektiva ekzisteco, kiu povas klasifikiĝi en tri grupojn de plezuro (sukha vedana), malplezuro (dukkha vedana) kaj neŭtreco (upekkha vedana). Kiam ni spertas plezuran kaj malplezuran sentojn, la deziro por ekzisteco stimuliĝas kaj impetas. Senso estas la respondo al stimulado de la ekstera mondo. Do ĝi dependas de kontakto (phassa) inter la sensorganoj kaj sensobjektoj. Tiel kontakto estas la komenca punkto de la mensa konkordo al sensorganoj, sensobjektoj kaj konscio. Ekzemple, la okuloj (eye-indriya) kontaktas la ruĝan koloron kiel objekton. Kiam la ruĝa koloro stimulas la okulojn, ekagas la okula senso, kiu respondecas pri la vido. Pro la interago de organo, objekto kaj konscio, kontakto okazas al ruĝa koloro. En tiu ĉi maniero, kontakto dependas de la ses sensorganoj (Salayatana). La ses sensorganoj estas okuloj, oreloj, nazo, lango, korpo kaj menso, kiuj havas la funkciojn percepti la ses sensobjektojn de vidaĵo, sono, odoro, gusto, tuŝaĵo kaj darmo. Darmo ĉi tie signifas la impreson lasitan de la unuaj kvin elementoj aŭ la objekton de la mensorgano.

　　Krome, kiam ni faras esploron pri la origino de la ses sensorganoj, ni venas al (9) nomformo (Nama-rupa). La signifo de nomformo, kiel menciita supre, estas kombino de korpo kaj menso aŭ la kvin kuniĝoj. La ekzisteco de la ses sensorganoj tute dependas de la korpo kaj menso, aŭ en aliaj vortoj, nomformo estas la bazo de la ses organoj. De kia kondiĉo nomformo dependas? Ĝi dependas de (10) konscio (Vinnana). Konscio estas parto de nomformo. Sed kiam oni prenas nomformon kiel objekton de komprenado, konscio fariĝas kerno de la nomformo. Konscio havas la funkcion rekoni kaj juĝi la objektojn, faras la objektojn pli distingaj, pli fortigas la kapablecon de la sensorganoj por regi la sensojn, perceptojn kaj pensadon. Do la unuiĝo de la korpo kaj menso dependas de konscio, kaj konscio siavice dependas de la korpo kaj menso. Konscio ne povas ekzisti sindetenante de la funkcianta nomformo ĉar ĝi okazas surbaze de la stimulo de objektoj al la sensorganoj kaj la helpo de sensoj, perceptoj kaj pripensoj. En konkludo, nomformo kaj konscio havas rilaton de tuta dependeco. La antaŭa diskutado temas pri la dek ligoj de Dependa Origino. Se ni rigardas la nunajn aktivadojn de homo, ni povas tute kompreni la dek ligojn de Dependa Origino. Tamen por ekspliki la senĉesan rondiradon de naskiĝo kaj morto, ni devas aldoni pliajn du ligojn, mensformiĝo (Sankhara) kaj senscieco (Avijja). Kune kun la supraj dek, ili konsistigas la dek du ligojn de Dependa Origino.

　　(11) Mensformiĝo (Sankhara) havas la saman signifon kiel (3) ekzistiĝo (Bhava). Se ni konsideras la karmon kreitan de korpo, parolo kaj menso en la nuna tempo, ĝi havas potencan povon kondukantan al la estonta frukto, kiu estas konata kiel “estiĝo” (Bhava). Sed kiam ni konsideras hodiaŭan maturan frukton (rezulto), kiu formiĝis el pasinta karmo (aŭ kondutoj), ĝi estas konata kiel “mensformiĝo” (Sankhara). Konscio kaj nomformo estas la hodiaŭaj maturaj fruktoj, kiuj dependas de la antaŭa sensformiĝo. Pro la cirkloj de la pasintaj “sensformiĝoj” kun iliaj nesondeblaj komencoj, kutimo fariĝas dua naturo. Ĝuste pro ekzisteco de la latenta povo, kiu regas homajn agojn, la fenomeno de naskiĝo kaj morto, sufero kaj afliktiĝo okazas senĉese. Sensformiĝo siavice dependas de senscieco (Avijja). Senscieco signifas nekapablecon vidi aferojn kiel ili efektive estas, aŭ vidi realecon de efemera kaj senegoa darmojn, kiuj estiĝas kiam la kondiĉoj estiĝas, kaj malestiĝas kiam la kondiĉoj malestiĝas. Senscia homo tute ne komprenas la fakton, ke liaj korpo kaj menso nur formiĝis el kaŭzo kaj kondiĉoj, sed sin tenas al la ideo, ke ekzistas eterna, unika kaj reganta egoo. Pro la kroĉiĝo de sia “egoo” (atta-abhinivesa), li sentas plezuron, malplezuron kaj neŭtrecon, kaj tiel havas afliktiĝon de avido, malamo kaj senscieco, kiuj rezultigas diversajn bonan kaj malbonan karmojn. Do la ĉefa kaŭzo de naskiĝa kaj morta suferoj de homo situas en senscieco (Avijja).

　　Se ni diras koncize, la Dek du Ligoj de Dependa Origino nur estas rilatoj inter iluzio, karmo kaj sufero. Senscieco kaj mensformiĝo estas la rezulto de la iluzioj kaj karmoj el la senfina pasinteco, kiuj jam kaŭzis la nunajn dolorajn fruktojn de konscio, nomformo, ses senorganoj, kontakto kaj senso. Deziro, preno kaj estiĝo estas la nunaj iluzioj kaj karmoj, kiuj kondukos al estontaj suferaj fruktoj de naskiĝo, maljuniĝo kaj morto. Ĉio menciita supre inkluziviĝis en la frazo “Ĉiuj kleŝoj estas suferaj” kovranta la konceptojn “La vero de sufero (Dukkha-sacca) kaj “La vero de origino de suferado” (Samudaya-sacca), kiuj estas du el la kvar “Noblaj Veroj”(Ariya-sacca).