Vidi fonton por Rakonto 1 el Ĉapitro 1

1-1. Rakonto pri Cxakupalo

　　“Menso iras antaux cxiuj agoj.

　　Menso estas ilia cxefo kaj agoj estas faritaj laux la menso.

　　Se iu parolas aux agas

　　kun malbona menso

　　sufero kauxzita de tio sekvas

　　kiel radoj al bovaj hufoj.”

　　Dum sia restado en Gxetavana Monahxejo en Savasto, la Budho diris tion rilate al Cxakupalo, blinda monahxo.

　　Foje, Monahxo Cxakupalo venis saluti la Budhon en Gxetavana monahxejo. Li pasxis tien kaj reen meditante en la nokto kaj piedpremis kelkajn insektojn pro akcidento. Kelkaj monahxoj vizitis la monahxon matene kaj trovis la mortintajn insektojn. Ili pensis pri la ago de la monahxo kaj raportis tion al la Budho. La Budho demandis, cxu ili vidis la monahxon mortigi insektojn. Post kiam ili neis, la Budho diris: “Kiel vi ne vidis lin mortigi, ankaux li ne vidis tiujn vivestajxojn. Krome, kiel monahxo, kiu jam farigxis arahanto, li havas nenian intencon mortigi. Do li estas senkulpa.” Demandite, kial Cxakupalo estas blinda kvankam li estas arahanto, la Budho rakontis jenan historion:

　　Cxakupalo estis kuracisto en unu el siaj pasintaj vivoj. Foje, li intence blindigis malsanulinon. Antauxe, tiu virino promesis farigxi lia sklavino kune kun sxiaj infanoj se sxiaj okuloj estos tute resanigitaj. Tamen sxi faris mensogon al la kuracisto pro timo, ke sxi kaj sxiaj infanoj farigxos sklavoj. Sxi diris al li, ke sxia malsano pli gravigxis, malgraux la fakto, ke sxiaj okuloj ests tute resanigitaj. La kuracisto sciis, ke sxi trompis lin, li do donis al sxi alian sxminkajxon, kiu faris sxin tute blindaj. La kuracisto perdis sian vidpovon multfoje en siaj postaj vivoj kiel la rezulto de lia malbona konduto.

　　Cxiu nia sperto komencigxis de nia penso. Niaj vortoj kaj kondutoj venis el la penso. Se ni parolas aux agas kun malbonaj pensoj, tio neeviteble rezultas malplezurajn cirkonstancojn kaj spertojn. Kien ajn ni iras, ni kreas malbonan cirkonstancojn cxar ni havas malbonajn pensojn. Tio tre similas al cxaraj radoj sekvantaj hufojn de bovo jugita al la cxaro. Kune kun la peza sxargxo de la cxaro, la cxaraj radoj sekvas la bovon tirantan la cxaron. La besto estis ligita al la peza sxargxo kaj ne povis forlasi gxin.