Vidi fonton por 1-3/1-4. Rakonto de Tiso

1-3/1-4.  Rakonto de Tiso

　　Se oni tenas malamon en la memoro:

　　"Li insultis kaj batis min,

　　venkis kaj prirabis min",

　　La rankoro estas ne forigebla por ili.

　　Se oni ne tenas malamon en la memoro:

　　"Li insultis kaj batis min,

　　venkis kaj prirabis min",

　　La rankoro estas forigebla por ili.

　　Dum sia restado en Gxetavana monahxejo en Sravastio, la Budho cxantis la versajxojn pri Monahxo Tiso. Tiso estis kuzo de la Budho kaj iam restis cxe li. Tiso farigxis monahxo nur en sia maljuneco, sed li restis en la pozicio de supera monahxo kaj tre plezuris kiam la vizitantaj monahxoj petis lian permeson por servi al li. Aliflanke li ne plenumis la devon laux la espero de malsuperaj monahxoj. Krome, li ofte kverelis kun junaj monahxoj. Se iu riprocxis lin pri lia konduto, li plendis al la Budho ploretante cxagrenite kaj cxagrene.

　　Foje, la Instruisto demandis lin: "Tiso, kial vi venis al mi ploretante tiel dolore kaj malgxoje kun larmoj en via okuloj?" La aliaj monahxoj konsultigxis inter si: "Se li iros sole, li kauxzos problemon." Do ili ankaux iris kun li. Salutinte la Instruiston, ili sidigxis respektoplene cxe iu flanko. Tiso respondis al la Instruisto: "Sinjoro, tiuj monahxoj insultis min." La Instruisto demandis: "Sed kie vi sidis?" "En sxtata halo meze de la monahxejo, Sinjoro." "Cxu vi vidis tiujn monahxojn kiam ili alvenis?" "Jes, Sinjoro, mi vidis ilin." "Cxu vi starigxis kaj eliris por bonvenigi ilin?" "Ne, Sinjoro, mi ne faris tion." "Cxu vi helpis transpreni iliajn kunportajxojn ?" "Ne, Sinjoro, mi ne faris tion." "Tiso, ne tiel agu. Nur vi estas riprocxinda. Petu ilian pardonon. " "Mi ne petos ilian pardonon, Sinjoro."

　　La monahxoj diris al la Instruisto: "Li estis obstina monahxo, Sinjoro." La Instruisto respondis: "Monahxoj, jen ne la unua fojo de lia obstineco. Li estis obstina ankaux en antauxa vivo." "Ni cxiuj scias pri lia obstineco en tiu cxi vivo, Sinjoro, sed kion li faris en antauxa vivo?" "Bone, monahxoj. Auxskultu," diris la Instruisto. Do li rakontis jenan historion.

　　Foje antauxe, kiam iu regxo regis en Benareso, asketo nomata Devalo, kiu logxis en regiono Himalajo ok monatojn, revenis de Himalajoj kun deziro logxi proksime al la urbo kvar monatojn dum la pluva sezono por salo kaj vinagro. Vidinte du knabojn cxe la urba pordo, li demandis ilin: "Kie tranoktas enurbigxintaj monahxoj?" "En halo de la potfaristo, Sinjoro." Do Devalo iris al la halo de la potfaristo, haltis cxe la pordo kaj diris: "Se oportunas al vi, Bagavo, mi volas pasigi nokton en via halo." La potfaristo bonvenigis lin en la halo kaj diris: "Mi ne laboras en la halo nokte, kaj la halo estas largxa. Do tranoktu cxi tie laux via placxo, Sinjoro." Nelonge post kiam Devalo eniris la halon kaj sidigxis, alia asketo nomata Narado revenis de Himalajoj, kaj petis logxejon de la potfaristo por tranokti. La potfaristo pensis: "Cxu la antauxa asketo volas pasigi nokton kun li aux ne, mi ne havos respondecon pri tio."

　　Do li diris al la jxus alveninta asketo: "Sinjoro, se la antauxe atinginta asketo konsentis pro tio, tranoktu cxi tie laux via placxo." Do Narado proksimigxis al Devalo kaj diris: "Instruisto, se vi konsentas, mi volas tranokti cxi tie." Devalo respondis: "La halo estas largxa, do envenu kaj tranoktu cxe flanko." Narado eniris kaj sidigxis cxe la asketo, kiu venis antaux li. Ambaux ili intersxangxis amikajn salutojn.

　　Kiam estis tempo por enlitigxo, Narado atente rigardis la pozicion de la pordo kaj lokon, kie Devalo kusxas. Poste, li kusxigxis. Sed kiam Devalo kusxigxis, anstataux en gxusta pozicio, li kusxis kruce kaj baris la vojon al la pordo. Rezulte de tio, kiam Narado eliris dum la nokto, li piedpremis la surmatajn harojn de Devalo. Devalo tuj kriis: "Kiu tiel agis?" Narado respondis: "Estas mi, Instruisto. Mi ne sciis, ke vi kusxas cxi tie. Bonvolu pardoni min." Narado eliris, lasante Devalon ploranta kvazaux rompigxus lia koro. Devalo pensis en si: "Mi ne lasos lin piedpremi min refoje kiam li envenos." Do li sin turnis kaj kusxigxis kun la kapo sur la antauxa loko de siaj piedoj. Kiam Narado envenis, li pensis: "Antauxe mi vundis la instruiston. Cxifoje mi iros pasante liaj piedojn." Tiel li premis la kolon de Devalo kiam li eniris. Devalo kriis: "Kiu vi estas?" Narado respondis: "Estas mi, Instruisto." "Falsa asketo!" diris Devalo, "En la unua fojo vi premis miajn harojn. Cxifoje vi premis mian kolon. Mi malbenos vin." "Ne kulpigu min, Instruisto. Mi ne scias, ke vi estas kusxanta en tiu cxi pozicio. Kiam mi envenis, mi pensis, 'En la unua fojo mi vundis la instruiston, kaj cxifoje mi eniros pasante liajn piedojn.' Bonvolu pardoni min." "Falsa asketo, mi malbenos vin." "Bonvolu ne tiel agi, Instruisto." Sed Devalo tute ne atentis pri la peto de Narado kaj malbenis lin dirante: "Via kapo disigxu en sep pecojn cxe la sunlevigxo."


　　Nun Narado konsciis, ke la malbeno falos returne al sia frata asketo. Li kompatis lin, kaj uzis la povon de sia meditado por preventi la sunon de supreniro. Kiam la suno ne povis levigxi, la regxo devis interveni kaj petis Devalon indulgi la asketon. Devalo rifuzis. Narado diris al Devalo: "Instruisto, mi lasos la sunon levigxi per la povo de mia meditado. En la momento de la sunlevigxo, bonvolu teni argilan bulon sur via kapo, mergu vin en akvo kaj malmergigxu en diversaj lokoj dum via forkurado. Tuj kiam la sunlumo trafos la argilan bulon sur via kapo, gxi disigxos en sep pecojn. Do Devalo plongxis en la akvon, eliris en diversa loko kaj forkuris. Kiam la Budho finis la rakonton, li diris: "Monahxoj, en tiu tempo, la regxo estis Anando, Devalo estis Tiso, kaj Narado estis mi mem. En tiu tempo li estis obstina."

　　La Budho deadmonis ilin de la malamaj pensoj. Malamo povis esti mildigita nur per pensoj de amikeco.

　　Kiam iu persistas, ke li estas insultita, atakita, venkita aux prirabita, lia kolero dauxre pliigxas. La kolero de tia homo estas ne forigebla. Ju pli granda estas la imagita problemo, des pli granda estas lia deziro sin vengxi.
　　Vivante en la homa socio oni ofte kverelas unu alian. Kiam okazas tiaj konfliktoj, oni ofte sencxese pensas pri la eraro de aliaj homoj kaj ilia kolero kreskas pro tio. Sed kiam ili indulgas kaj forgesas la eraron al si, ilia kolero tuj malaperas. Tiam ili vivas en trankvileco.

　　La paro da versajxoj montris psikologian principon bazan al emocia regado. Emocio estas korpa ekscitigxo, kiu komencigxis je penso. Penso kreas mensan bildon, kiu ekscitas koncernan emocion se oni tenas gxin en sia memoro. Nur kiam tiu mensa bildo estas ignorita kaj tute ne atentita, tiu emocio malaperas. La Budho konstante admonis al siaj sekvantoj ne sin vengxi sed cxiam kaj cxie praktiki paciencon ecx kiam oni provokas ilin. La Budho lauxdis tiujn, kiuj toleris la erarojn de aliaj ecx se ili havis povon por sin vengxi. En la Damapado estis multaj ekzemploj, kiuj montras kiel la Budho praktikis paciencon ecx kiam oni lin serioze kritikis, insultis kaj atakis. Pacienco ne estas signo de malforteco aux venkiteco, sed gxi montras nevenkeblan forton de grandaj homoj. La sekreto de pacienco estas sxangxi la mensan bildon aux manieron, kiel vi interpretas la situacion. En la Sxantivadi jataka estas ekzemplo, ke la sanktulo Sxantivadi estis la antauxa vivo de Budho Gotamo. La sanktulo sencxese ripetis la penson: "Vivu la regxo kaj li liberigxu de damagxo." kiam liaj membroj estis dehakitaj gxis morto fare de kruela regxo, kiu volis testi lian paciencon.